Inny, czyli gorszy? Czeska zapowiedź: Ivona Březinová, „Krzycz po cichu, braciszku”

Jak widzi świat dziecko z autyzmem? Oczywiście nikt z nas nie zna odpowiedzi na to pytanie, Ivona Březinová zgłębiła jednak temat i podjęła próbę wejścia w skórę kogoś takiego – oraz jego bliskich. Tak powstała powieść Krzycz po cichu, braciszku, która wychodzi właśnie w języku polskim.

Ivona Březinová, fot. Vladimír Havelka

Březinová jest jedną z najpopularniejszych czeskich autorek książek dla dzieci. I jedną z najbardziej pracowitych – lista wydanych przez nią w Czechach tytułów liczy już ponad sto pozycji! Pisarka studiowała historię, później została asystentką na katedrze bohemistyki, ale po urodzeniu córek badanie cudzej twórczości porzuciła na rzecz pisania własnych książek. I to właśnie ze względu na córki pisze dziś przede wszystkim dla dzieci i młodzieży.

Jako autorka tego typu literatury słynie z poruszania trudnych tematów. W wielu jej utworach pojawia się problem inności i wykluczenia (którego nie unika nawet w swoich bajkach – pisała m.in. o niebieskim niedźwiadku, który urodził się w rodzinie zwykłych niedźwiedzi), a także chorób i upośledzeń. Niektóre z jej książek o podobnej tematyce powstają we współpracy z czeskimi fundacjami i organizacjami poświęconymi osobom chorym i niepełnosprawnym.

Tak było również z Krzycz po cichu, braciszku – książka powstała z inicjatywy Krajowego Instytutu ds. Autyzmu (Národní ústav pro autismus). Przedstawiciele wydawnictwa Pasparta, ściśle współpracującego z Instytutem, będąc pod wrażeniem jej dotychczasowej twórczości, zaproponowali jej napisanie książki o tym, jak widzą świat dzieci autystyczne.

Samo pisanie poprzedziły bardzo gruntowne przygotowania. Autorka przeczytała masę książek na temat autyzmu, brała udział w konferencjach, konsultowała się ze specjalistami, rozmawiała z rodzicami autystycznych dzieci i odwiedzała szkoły specjalne. Zbieranie materiału zajęło jej aż trzy lata. Jak mówi jednak Březinová: „Jeśli o czymś piszesz, musisz albo sam to wcześniej przeżyć, albo poznać temat do głębi. Tak dokładnie, jak gdybyś sam to przeżył i byłaby to twoja własna historia”.

Jak przyznaje, momentami była przerażona, że tym razem temat jest dla niej zbyt złożony, że nie będzie potrafiła o nim napisać. Również sam proces pisania był dla niej, jako dla matki, emocjonalnie bardzo wyczerpujący. Gdy jednak książka w końcu powstała, zyskała bardzo przychylne oceny specjalistów. Docenili ją również czytelnicy i krytycy – Krzycz po cichu, braciszku zdobyło między innymi nagrodę Złota Wstęga, było również nominowane do Magnesii Litery w kategorii książek dla dzieci i młodzieży.

Obecnie, nakładem wydawnictwa Stara Szkoła, książka wychodzi w języku polskim, w przekładzie Mirosława Śmigielskiego. Literackie Skarby Świata Całego patronują i polecają!

Przy pisaniu tekstu korzystałam z następujących źródeł: 

Březinová I., Louda J., Splnil se mi dětský sen a stala jsem se spisovatelkou, říká Ivona Březinová, LibereckýDeník.cz [https://liberecky.denik.cz/zpravy_region/splnil-se-mi-detsky-sen-a-stala-jsem-se-spisovatelkou-rika-ivona-brezinova-20180701.html] 

Když psaní bolí…, MamTalent.cz [http://www.mamtalent.cz/kdyz-psani-boli-.phtml?program=1&ma__0__id_b=23291&ma__0__id_kp=87895]

Ilustracje:

[1] motyw z okładki polskiego wydania książki, wyd. Stara Szkoła / stara-szkola.com,

[2] Wikimedia Commons,
[3] okładka czeskiego wydania książki, wyd. Pasparta / www.pasparta.cz,
[4] okładka polskiego wydania książki, wyd. Stara Szkoła / stara-szkola.com.