 |
| Mongolska dziewczyna ze swoim koniem. Powieściowa Magi? [1] |
Trzeba mi było kilku dni od przeczytania
Czasu Czerwonych Gór, aby stwierdzić, że moja relacja z książką Petry Hůlovej przypomina burzliwy, ale pozbawiony miłości romans. Podziwiam, chwalę, kłaniam się w pas, ale przenigdy nie chciałabym do niej wrócić. Zachwyca mnie i brzydzi zarazem. Jest lepka od potu i spermy, oślizgła, buchająca złymi emocjami, ale przy tym wszystkim jest to książka doskonała.
Pewnie wielu z Was słyszało (a jeśli nie, zajrzyjcie
tutaj) o pani Kalicińskiej krytykującej jurorów Nike za nagradzanie tylko bardzo depresyjnych książek. Obserwacja słuszna, ale krytyka bezsensowna, bo zjawisko to wcale nie wynika z problemów psychicznych jurorów a po prostu z tego, że w genialnych książkach genialny jest właśnie smutek. Tylko on potrafi nas naprawdę dotknąć, przebić się przez powłokę cynizmu i obojętności, i nawet jeśli dotyk ten jest zimny, mokry i obrzydliwy, to i tak znaczy dużo więcej niż radosne, cukierkowe obrazki spływające po nas jak po kaczce.
Starożytni lubili tragedie, bo fundowały im katharsis. Śledząc dramatyczne losy bohaterów raz po raz pocieszali się myślą, że ich to nie dotyczy. Dziś jest odwrotnie – chodzi właśnie o to, by pokazać, że zło spotykające bohaterów może spotkać też nas. Dobre książki brutalnie zdzierają staranne opatrunki modlitw i dobrych słów, rozdrapują rany, ukazują buchające smrodem czeluście, jakie są wciąż gdzieś obok, mimo że nie chcemy ich widzieć. Na tej zasadzie działa na przykład
Piaskowa Góra Joanny Bator – kolejna równie doskonała, co odrażająca książka – i w ten właśnie sposób chwyta za serce
Czas Czerwonych Gór. Akcja pierwszej z tych książek toczy się w Polsce, drugiej – w dalekiej Mongolii, ale problemy przedstawione przez Hůlovą mimo tak egzotycznych realiów wcale nie zdają się bardzo odległe.
 |
| Zagubieni w rozległym mongolskim krajobrazie... [2] |
Jest to bowiem opowieść o pewnej mongolskiej rodzinie, połączonej nie tylko więzami krwi, ale i wzajemnej urazy, zazdrości, niechęci. Między nimi pada niewiele słów, ale czytelnik poznaje te uczucia dzięki przywilejowi zajrzenia do głów kluczowych uczestniczek zdarzeń. W ten sposób – fascynująca sprawa – poznajemy całą historię z punktu widzenia każdej z nich i przekonujemy się, jak mało rozumieją i jak bardzo zaślepia je nienawiść. To jakby zaglądać do czyjegoś ogródka przez kilka różnych dziur w płocie, dostrzegać inne rzeczy i wyciągać diametralnie różne wnioski. Ostatecznie sami już nie wiemy, czy Mergen jest szlachetnym, nieszczęśliwie zakochanym mężczyzną czy zapijaczonym zboczeńcem, a Chiroko czułą opiekunką pokrzywdzonych czy despotyczną wiedźmą.
Mimo niewątpliwego talentu narracyjnego autorki z ulgą uciekłam z jej krainy Czerwonych Gór i pełnego pokus Ułan Batoru, tak jak kiedyś uciekałam z Piaskowej Góry. Powieść jest świetna, ale mając za mistrza Bohumila Hrabala z jego ciepłymi, smutnymi w zupełnie inny sposób opowiastkami, nie mogę jej chwalić tymi samymi entuzjastycznymi słowami. Świetna i zimna jak kostka lodu.
***
P. Hůlová, Czas Czerwonych Gór, tłum. Dorota Dobrew, wyd. W.A.B., Warszawa 2007.
Fotografie:
[1] kitseeborg / Foter / CC BY-NC-SA
[2] United Nations Photo / Foter / CC BY-NC-ND
Oj, to się zmartwiłam trochę, bo mam na półce najnowszą powieść Hulovej, a nic jeszcze nie czytałam tej autorki.
OdpowiedzUsuńA jeśli chodzi o smutek w literaturze-wczoraj byłam na spotkaniu z Oksaną Zabużko i właśnie o tym mówiła, że literatura żywi się cierpieniem i nie pamięta, by w ostatnich dekadach przeczytała książkę o szczęśliwej rodzinie. Dlatego napisała "Muzeum..." bo chciała pokazać, że szczęśliwa miłość istnieje w dobrej literaturze i można ją opisać.
Nie zrażaj się! „Czas Czerwonych Gór” to naprawdę dobra powieść. A ta najnowsza sądząc po opisie to coś zupełnie innego, więc nawet jeśli nie przepadasz za literackimi smutkami, jest szansa że Ci się spodoba.
UsuńWydaje mi się, że pisanie o szczęściu może być nawet trudniejsze, bo bardzo łatwo popaść w nadmierną słodycz, cukierkowość, egzaltację. Wspaniałym kompromisem są dla mnie książki wspomnieniowe - o szczęściu minionym, a więc trochę słodkie (bo o szczęściu), trochę gorzkie (bo nostalgia i przemijanie). Zaciekawiłaś mnie tym „Muzeum...”, postaram się przeczytać, ciekawa jestem, jak sobie Zabużko poradziła.
heled, chcesz mi powiedzieć, że Czas czerwonych gór to jest Pamet' moji babicce? NIe czytalam tej ksiazki (Hulova jest na wiecznym to read) ale totalnie nie kumam jak mozna zabic tak piekny tytul
OdpowiedzUsuńTak, to ta sama książka. Też tego nie mogę zrozumieć!
UsuńAch, ale mnie zachęciłaś. Jestem wielką miłośniczką zimnego smutku w literaturze. W ubiegłym tygodniu przeczytałam najnowszą książkę tej autorki, "Plastikowe M3", i jestem pod wielkim wrażeniem erudycji, zmysłu obserwacyjnego, umiejętności operowania językiem i ironią.
OdpowiedzUsuńMasochistka! :) Choć „Plastikowe...” dopiero przede mną, mimo wszystko wydaje mi się, że to trochę inny klimat. Ale jeśli Ci styl autorki spasował, to pewnie, spróbuj z „Czasem...”. Ja jeszcze trzymam pod ręką, bo za tydzień spotkanie z Hůlovą w Krakowie i zamierzam polować na autograf, ale potem zagrzebię gdzieś w jakimś ciemnym zakamarku półki, bo na pewno póki co nie będę chciała wracać ;)
Usuńi jak, udało się zdobyć autograf ? ja niestety nie dotarłam do Krakowa ;/
OdpowiedzUsuńUdało się, a jakże :) Ale samo spotkanie podobało mi się średnio, widać było że i Hůlová, i jej tłumaczka prowadząca spotkanie są już bardzo zmęczone (trudno się dziwić - czwartek Warszawa, piątek Poznań, sobota Kraków...) i wyszło trochę nieskładnie i na siłę.
Usuń