Jeżycjada – słodkie kłamstwo – „Wnuczka do orzechów”, Małgorzata Musierowicz

Jakże inaczej czyta się teraz książki Musierowicz, niż wtedy, mając te szesnaście lat! Mniej wypieków na twarzy, mniej gdybania, mniej marzenia. Tylko takie: „Już tu byłam”, a właściwie to nie byłam, bo nie da się tam być. To taka kolorowa wersja rzeczywistości, podręcznik stosunków międzyludzkich dla początkujących, pożywna strawa dla złaknionej romansu – ale jeszcze nie takiego dorosłego, nie takiego z łóżkiem, golizną i z tym wszystkim – dziewczęcej wyobraźni.

U Musierowicz wszyscy żyją ze sobą w zgodzie, nikt nikogo nie zdradza, nikt nikogo nie oszukuje, a kłótnie szybko kurczą się do rozmiarów zabawnych epizodów. Szkolne miłości płynnie przechodzą w małżeństwa, małżeństwa w szczęśliwe rodzinki z liczną dziatwą, a raz po raz poczciwą galeryjkę bohaterów zasila kolejny – równie poczciwy, rzecz jasna – bohater (trzeba świeżej krwi, wszak to nie Moda na sukces). W tej części to zaradna dziewczyna z lasu, współczesna Jagienka – Dorotka.

Nielicznie wyjątki od tej reguły, takie jak nieszczęśliwe pierwsze małżeństwo Gabrysi, nieudany związek Natalii czy nieślubna ciąża Róży wydają się czymś sztucznym, jakimś ciałem obcym, i wcale nie przybliżają świata stworzonego w Jeżycjadzie do rzeczywistości. Tym bardziej, że wszystkie problemy zostają ostatecznie przyklepane stertą słodyczy – Gabrysia znajduje nowego męża, dobrodusznego safandułę Grzesia, Nutria wpływa do bezpiecznej małżeńskiej przystani pod ramię z dobrym duszkiem Jeżycjady – Robrojkiem, zaś nieszczęśliwa wpadka Róży zostaje przekuta w podstawę kolejnego udanego małżeństwa (a jej mąż jest wybitnym astrofizykiem!).

Czarodziejka (czarownica?) pióra.

Widzę to wszystko jasno i wyraźnie, ale mimo to lektura Wnuczki do orzechów była dla mnie cudowną zabawą. Bo co z tego, że Borejkowie nie są prawdziwi i nie mają prawa być? W końcu literatura to nic innego jak piękne kłamstwo. A jest coś niesamowicie krzepiącego w tym, że pomimo tych dziesięciu minionych lat, mimo osobistych wzlotów i upadków, dorastania, dojrzewania, zmiany perspektywy, mogę znów zaszyć się wśród nich i przekonać się, że Ignacy Borejko nadal zakłada książki dziwnymi przedmiotami znalezionymi pod ręką, ironiczne żarciki Mili Borejko nie straciły na sile i świeżości, a młodzi bohaterowie nawet teraz – w erze komputerów, internetu, wszechobecnego wyuzdania – wciąż zakochują się od pierwszego wejrzenia, nieznośnie ładnie i nieznośnie niewinnie, o tak:

Nagle – żadnego zmieszania. Radość. Bezpieczeństwo. Wzruszenie. Jakby wróciła, zmarznięta, z dalekiej, samotnej podróży, i otworzyła drzwi do pokoju, w którym było ciepło, jasno i radośnie. Jakby ktoś na nią długo, długo czekał, od dawna, i jakby się ucieszył z jej przybycia. Jakby się palił cichy ogień na kominku. Jakby mruczał kot. Jakby za oknem padał śnieg, a na stole parowała herbata. Jakby tykał zegar, jakby mijały chwile, tygodnie, lata, życie. Jakby wszystko przemijało, tylko nie bezpieczeństwo. I cała, caluteńka została ogarnięta wiernym spokojem, który znalazła w tych oczach. Czuła się, jakby ktoś ją objął.

Kwituję ten wybuch uczuć siedemnastolatki uśmiechem, na wpół rozczulonym, na wpół ironicznym. Czuję się jak sędziwa babcia. Ale równocześnie – niebywałe, jak ona to robi?! – sama odrobinę ulegam czarowi tego nagle wyrosłego Józinka, tego tajemniczego nieznajomego o jasnym spojrzeniu, tak szarmanckiego, zaradnego, poważnie myślącego o życiu, chociaż pamiętam go ciągle jako rudego berbecia w wózku i małego rozrabiakę.

Tak to właśnie działa. Mimo sceptycyzmu, jaki przychodzi z wiekiem, wciąż ulega się magii papierowego świata Jeżycjady. Trochę jest smutno, gdy się po tym wraca do rzeczywistości, ale choć przez chwilę robi się lżej. Najzdrowszy narkotyk na świecie.

***
Za pożyczenie książki serdecznie dziękuję Gizeli! :)

***

M. Musierowicz, Wnuczka do orzechów, wyd. Akapit Press, Poznań 2014.

Fotografie:

[1] Akapit Press

[2] Emilia Kiereś / Wikimedia Commons