Czeskie skarby pod specjalnym nadzorem (12): Skromnie



Dla czeskiej literatury w Polsce ten rok jest specyficzny. Wrzesień zasypał nas nowymi czeskimi tytułami (głównie w związku z Warszawskimi Targami Książki, na których Czechy były gościem honorowym), ale w końcówce roku nowych pozycji szykuje się, delikatnie mówiąc, niewiele. 

Sytuację dodatkowo komplikuje niedobór papieru, który już teraz powoduje opóźnienia premier niektórych wydawców. Dlatego ta odsłona Czeskich Skarbów pod Specjalnym Nadzorem będzie trochę inna niż zwykle. 

Mam tym razem dla Was… tylko jedną czeską zapowiedź. Nie żartuję! A żeby nie było aż tak smutno i pusto, dorzucam garść tytułów, które majaczą na horyzoncie, ale spodziewać się ich możemy dopiero w przyszłym roku, a daty premier nie są jeszcze znane.

Zbieram za to w jednym miejscu wszystkie nowe tytuły z ostatnich miesięcy. Te zapowiadane w wiosennym zestawieniu i niespodzianki. Książki, które wcześniej przegapiłam, i książki, które doczekały się wznowień (sporo ich). Sprawdźcie, czy wszystko już macie – i poproście o brakujące tytuły Mikołaja (albo Ježíška)! 😊

Ostatnio ukazały się:

(Válka s Mloky, przeł. Jadwiga Bułakowska, ilustr. Hans Ticha, wyd. Dwie Siostry)

Wyczekiwane od dawna cudo – nowe, dopieszczone graficznie wydanie klasycznego dzieła Čapka w przekładzie Jadwigi Bułakowskiej podrasowanym językowo przez Julię Różewicz – już jest. O tym, dlaczego tekst jest ważny, wciąż aktualny i warto go czytać, pisałam tu. A w tej nowej odsłonie warto je sobie sprawić, bo po prostu jest piękna. Na stronie wydawnictwa podobno już ostatnie sztuki!

Trzy premiery na WTK:

(Evropa je jako židle Thonet, Amerika je pravý úhel, przeł. Olga Czernikow, wyd. Amaltea)
SKARBOWY PATRONAT

Również od dawna zapowiadana, wreszcie jest, i dobrze, że jest – bo to książka, w której autorka zabiera nas w cudowną, erudycyjną podróż nie tylko przez Amerykę. Tego się nie czyta, przez to się płynie! Więcej wkrótce.

(Winterbergs letzte Reise, przeł. Małgorzata Gralińska, Książkowe Klimaty) 
SKARBOWY PATRONAT

O tej książce też będę jeszcze pisać – dużo! A na razie tylko tyle, że to pełna rozmachu, w duchu bardzo środkowoeuropejska powieść, i najbardziej ze wszystkich dotychczasowych dzieł Rudiša – pisana Hrabalem. Trudno chyba ode mnie o lepszą rekomendację?

(Doteky zabitých, przeł. Julia Różewicz, wyd. Afera)

Największy miłośnik rohlików wśród literackich detektywów, śledczy Marián Holina, powraca w trzecim tomie kryminalnej serii Ivy Procházkovej, który ukazał się u nas praktycznie równolegle z wydaniem czeskim. W tle tym razem muzyka poważna i festiwal Praska Wiosna, a w centrum uwagi – martwe ciało pewnej sławnej klarnecistki.

(Bubáci pro všední den, przeł. Dorota Dobrew, wyd. Dowody na Istnienie)

Nowa jest tu właściwie tylko oprawa, bo zbiór opowiadań Karla Michala powstał jeszcze na początku lat 60., a sam polski przekład też już kiedyś ukazał się po polsku – w 2008 roku, w kultowej czeskiej serii wydawnictwa Atut. Fakt jednak, że książka wychodzi w nowym wydaniu w innej kultowej już serii, mówi jednak sporo. Taka proza się nie starzeje.

(Smrt krásných srnců, przeł. Mirosław Śmigielski, wyd. Stara Szkoła)

I jeszcze jeden klasyk w nowej oprawie! Znane i uwielbiane w Polsce dzieło Oty Pavla doczekało się wydania z piękną okładką i po raz pierwszy w wersji bez cenzury. Jeśli więc nawet znacie tę historię niemal na pamięć – może warto sobie sprawić? Na pewno zaś warto, jeśli jakimś cudem nie znacie jej jeszcze wcale.

Vlastimil Vondruška, Śmierć we Wrocławiu
(Smrt ve Vratislavi, przeł. Weronika Girys-Czakowiec, wyd. Stara Szkoła)

A to już nowość, choć przenosi nas w bardzo zamierzchłe czasy – do XIII wieku. 😊 A konkretnie – do XIII-wiecznego Wrocławia, który staje się scenerią kryminalnej opowieści Vlastimila Vondruški. Historyka, etnografa i króla czeskich bibliotek – jego historyczne kryminały należą do najchętniej wypożyczanych książek u naszych południowych sąsiadów.

(Cizinec hledá byt, przeł. Andrzej S. Jagodziński, wyd. Pogranicze) 

Egona Hostovskiego możecie kojarzyć ze znakomitej (zachwycam się nią tu) powieści Zaginiony. Obecnie, i tym razem za sprawą Andrzeja S. Jagodzińskiego, w nasze ręce trafiła kolejna powieść autora, o której tłumacz pisze: „trzymający w napięciu metafizyczny thriller”. A że i Zaginiony był wspaniałą opowieścią z pogranicza kryminału i sensacji, po książkę sięgnę z radością.

(przeł. Jan Stachowski, Pogranicze)

Kolejny po Hostovskim gigant czeskiej prozy tworzący na emigracji w przekładzie kolejnego znakomitego tłumacza, nieżyjącego już niestety Jana Stachowskiego. Trzecią – po Europeanach i Dogodnej chwili, 1855 – dostępną po polsku książkę autora polecają Andrzej S. Jagodziński, Aleksander Kaczorowski i Mariusz Szczygieł. Obok tego nie można przejść obojętnie. 😊

(przeł. Natalia Mętrak-Ruda, wyd. Tatarak)

Kolejna po Dziadku Tomku i Śnie o Wenecji publikacja Štěpána Zavřela dla najmłodszych. Słońce znika, bo nikt już nie pamięta, by oddawać mu hołd, a do tego zasnuwa je chmura smogu i dymu. Czy uda się je odnaleźć – nawiązując znów łączność z naturą?

Jedna premiera z maja, którą przegapiłam:

(Obcházení ostrova, przeł. Zofia Bałdyga, wyd. Convivo) 

Przegapiłam, ale już mam, i nawet już przeczytałam. Wciąż jeszcze trawię, bo nie jest to poezja najłatwiejsza w odbiorze. Ma za to piękne, wyraziste obrazy. Milan Děžinský to pierwszy laureat Nagrody Václava Buriana (2016), kilkukrotnie nominowany do Magnesii Litery – ostatecznie nagrodę otrzymał w 2018 roku właśnie za ten tomik, Obchodzenie wyspy.

Znów dostępne – wznowienia!

(Hitler se na vás usmívá, przeł. Elżbieta Zimna, wyd. Dowody na Istnienie)

Minęło sześć lat, odkąd ta książka pojawiła się na polskim rynku, a ja wciąż boję się po nią sięgnąć. „Pornograficzna krytyka społeczna” – tak pisze o niej Mariusz Szczygieł. Ale może ten dodruk to dobra okazja, by jednak wreszcie spróbować?

(Postel, hospoda, kostel, przeł. Julia Różewicz, wyd. Dowody na Istnienie)

Wywiad-rzeka z polskim księdzem, który w Czechach stał się celebrytą. Poczuciem humoru, uśmiechem, luzem zaskarbił sobie jeden z najbardziej ateistycznych narodów w Europie. Nie recenzowałam jej na Skarbach, ale czytałam po czesku – sympatyczna rzecz, warto!

O czeskiej literaturze

(wyd. Dom Wydawniczy Elipsa)

Prof. Goszczyńska – wraz z Andrzejem S. Jagodzińskim tłumaczka burzących stereotypy o czeskiej literaturze Czeskich ekspresjonistów Chalupeckiego – i tym razem przybliża twórczość autorów, którzy nijak nie wpisują się w nasze polskie schematy myślenia. Bo zamiast humoru, ciepła i ironii jest u nich chłód i mrok.

Zapowiedź

Vojtěch Matocha, Truchlin. Czarny merkuryt
(Seria Truchlin, tom 2) 
(Prašina. Černý Merkurit, przeł. Anna Radwan-Żbikowska, ilustr. Karel Osoha, wyd. Afera) 
Premiera: 22 listopada 2021

Oto ona! Jedyna czeska książka, której z dużym prawdopodobieństwem doczekamy się jeszcze w tym roku (a nawet – jeszcze w tym miesiącu) to kolejna część serii Vojtěcha Matochy o Truchlinie. Czekam, bo pierwsza część była bardzo klimatyczna. I czekam, bo na takiego rodzynka nie sposób nie czekać. 😊

A jednak nie jedyna :)

(Inventura, przeł. Zofia Bałdyga, wyd. Wydawnictwo J) 
Premiera: listopad 2021

[Aktualizacja 3.12.2021] Zaraz po publikacji mojego zestawienia dostałam od Zofii Bałdygi informację, że w jej przekładzie wyjdzie w tym roku jeszcze jedna czeska książka. Poetycka. A ponieważ tytuł, o którym mowa – nominowana do Magnesii Litery Inwentura Kamila Bouški – w polskim wydaniu jest już na świecie, dorzucam tu i ją (a właściwie przenoszę, ponieważ i wcześniej była w zestawieniu, lecz w mglistej sekcji Trzymamy kciuki 😉).

Opis na stronie wydawcy wyjaśnia tytuł następująco: „Autor wciela się w swojej trzeciej książce w rolę surowego księgowego, który przeprowadza precyzyjną, metodyczną, ale jednocześnie namiętną inwenturę człowieka i człowieczeństwa, jego wnętrza, świata, który stworzył, tego, co w nim najgorsze, i tego, co najpiękniejsze”. W wywiadzie (przeprowadzonym przez tłumaczkę i również opublikowanym na stronie wydawcy) poeta wyjaśnia natomiast, że tomik ten był pewnym momentem zwrotnym w jego twórczości – do jego tekstów zaczął przenikać język mówiony: „Zaczęły się we mnie tworzyć monologi; postacie mówiące własnym głosem. Te monologi były tak obrzydliwe, że się im opierałem. Na papierze wyglądało to brzydko i nieciekawie. Ale w końcu doszedłem do wniosku, że tak właśnie musi być – jak najmniej literatury, za to jak najwięcej rzeczywistości. Ludzka mowa jest pełna chwastów, ludzkie serca i wyobraźnia są pełne błota, a to, co w człowieku najczystsze, pozostaje niewypowiedziane”.

Antonín Liška, Jak zwyciężyć śmierć
(Jak se plaší smrt, przeł. Wojciech Szreniawski, wyd. Fundacja Historia PL) 
Premiera: 7 grudnia 2021

[Aktualizacja 3.12.2021] Autor książki Antonín Liška był pilotem wojskowym, służył w czeskim Dywizjonie 312 podczas Bitwy o Anglię. W oparciu o własne wspomnienia napisał powieść, która stała się inspiracją dla znanego filmu Jana Svěráka Ciemnoniebieski świat [Tmavomodrý svět]. Obecnie otrzymujemy ją w polskim przekładzie. Książka Liški ma być nie tylko opowieścią o wojnie, ale również wartościach ponadczasowych – lojalności, przyjaźni i miłości.

...i jeszcze coś słowackiego...

(Donbas: Svadobný apartmán v hoteli Vojna, przeł. Andrzej S. Jagodziński, wyd. Czarne) 
Premiera: 24 listopada 2021

Wojna w Donbasie oczami słowackiego reportera. Tomáš Forró (którego niektórzy z Was mogli zobaczyć i posłuchać na tegorocznym literackim programie Kina na Granicy) analizuje rozgrywający się konflikt, nie zapominając o ludziach bezpośrednio nim dotkniętych.

...oraz coś o Kafce :)

(Kafka. Die frühen Jahreprzeł. Ryszard Wojnakowski, wyd. PIW)
Premiera: 29 listopada 2021

Nie jest to propozycja czeska, ale że jej bohaterem jest Franz Kafka i jego dorastanie w Pradze – możemy na pewno powiedzieć, że praska. :) Kafka. Wczesne lata 18831911 to część monumentalnego cyklu biograficznego Reinera Stacha poświęconego życiu Kafki. 700 stron, powstałych w oparciu o rzetelną analizę materiałów pozostałych po genialnym pisarzu. Nie wiem, czy wydanie kolejnych części biografii jest w planach, ale miejmy taką nadzieję.

Co na horyzoncie?

A teraz kilka słów o książkach, których wydanie jest już zapowiadane przez polskich wydawców, daty premier nie są jednak jeszcze znane. W dłuższej perspektywie możemy się cieszyć na:
  • trzy książki, o których Mariusz Szczygieł mówił w wywiadzie dla czeskiego portalu iLiteratura.cz – z nowych rzeczy Smrtholka Lucie Faulerovej (książka wyróżniona Nagrodą Literacką Unii Europejskiej, o czym pisałam Wam tu), ze starszych natomiast zapowiadane są nowe wydania Zapomnianego światła Jakuba Demla i Tego, co najistotniejsze o panu Moritzu Vlastimila Třešňáka,
  • Afera szykuje w najbliższym czasie Popieliczki [Devět plchů v pelechu] Radka Malego z ilustracjami Andrei Tachezy oraz Věci, na které nastal čas Petry Soukupovej (ta druga będzie mieć premierę w drugiej połowie 2022 roku),
  • Książkowe Klimaty mają zaś w wydawniczych planach Ve skříni Terezy Semotamovej i… wiadomo już też, że po polsku wyjdzie najnowsza książka Jaroslava Rudiša, napisany po niemiecku zbiór esejów o podróżowaniu pociągiem, Gebrauchsanweisung fürs Zugreisen!


Trzymamy kciuki

Z powodów doktorancko-naukowych, ale i ze zwykłej czytelniczej ciekawości zaczęłam też regularnie przeglądać listy książek, którym Czesi przyznali dofinansowanie na przekład i wydanie. Bo skoro już przyznano środki, to i tych tytułów możemy się w nieodległej perspektywie spodziewać. 😉 Wśród najnowszych rozpatrzonych pozytywnie wniosków polskich wydawców znalazły się m.in. takie tytuły jak:
  • Teorie podivnosti Pavli Horákovej (poprzednia, nagrodzona Magnesią Literą książka autorki powieści Srdce Evropy),
  • Naslouchač Petry Stehlíkovej,
  • Sedmý životopis Oty Filipa,
  • Vrač Martin Ryšavego,
  • Pernambuco Ivana Wernischa,
  • Tiché roky Aleny Mornštajnovej,
  • Hodiny z olova Radki Denemarkovej,
  • Dům na samotě Michaeli Klevisovej.
Rozmowy

Kolejna pandemiczna zima oznacza niewiele czeskich wydarzeń na horyzoncie, w tej części podrzucę Wam więc trochę linków do rozmów i spotkań, które już za nami. W drugiej połowie tego roku niekwestionowaną bohaterką polskich literackich wydarzeń z grona czeskich pisarzy była Petra Hůlová. Tutaj możecie obejrzeć rozmowę przeprowadzoną z nią przez Agnieszkę Błaszczyk w ramach Book Targ:


Tutaj – rozmowę przeprowadzoną przez dr Aleksandrę Hudymač w ramach Festiwalu Conrada:


A jeśli nadal jeszcze będziecie ciekawi, możecie na przykład sięgnąć po najnowsze „Fabularie”. Znajdziecie tam wywiad z Petrą, przeprowadzony przez moją skromną osobę.

Z kolei dla „Aspen Review” razem z Łukaszem Grzesiczakiem porozmawialiśmy ostatnio z Radką Denemarkovą. Mniej trochę w tym wywiadzie literatury, więcej polityki i spraw społecznych, ale udało się też przemycić trochę Hrabala. 😊 Czytajcie (w całości, ale po angielsku) tutaj.


O wrześniowych praskich targach książki Svět knihy było już u mnie sporo, nie rozpisując się więc – podrzucam Wam jeszcze podcastową relację na Drozdowisku (w której Teresa Drozda przepytuje kilka osób, w tym m.in. mnie). 


Przy okazji możecie też posłuchać u Teresy o czeskich Warszawskich Targach książki (tutaj i tutaj).


***
W cyklu „Czeskie skarby pod specjalnym nadzorem” zestawiam nadchodzące czeskie premiery, a także piszę o ciekawych literackich i nieliterackich wydarzeniach z czeską kulturą w tle. Wszelkie propozycje wydarzeń lub akcji, które mogłabym zaprezentować w cyklu, chętnie przyjmę! Można je przesyłać na adres: lit.skarby.swiata.calego@gmail.com.

***
Podoba Ci się to, co robię? Proszę, wesprzyj mnie na Patronite. Dziękuję!
A zdjęcia Pragi tym razem moje. 😉

Komentarze

  1. Ooooo drugi Truchlin <3 Czekam z niecierpliwością! Pierwsza część mnie zachwyciła światem przedstawionym i przede wszystkim przesłaniem!

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Tak jest! :) Też jestem bardzo ciekawa tej kontynuacji.

      Usuń
  2. Oj, nie narzekajmy - całkiem bogato z nowymi książkami!
    Jestem bardzo zadowolona z tej listy i zachęcona do przeczytania zwłaszcza Hostovsky'ego: po jego znakomitym "Zaginionym" w ciemno kupuję "Mieszkanie dla cudzoziemca". Cieszę się, że uaktywniło się wydawnictwo Pogranicze (nota bene byłam w Sejnach latem i w księgarni wydawnictwa kupiłam Skvorecky'go "Wszyscy ci wspaniali chłopcy i dziewczyny"). Zainteresowała mnie także Nagroda Literacka Unii Europejskiej i zapowiedź wydania książki Lucii Faulerovej.
    Wywiady będą oglądane!
    Świetnie, że podsumowałaś aktualny stan nowości i zapowiedzi, bo na pewno coś by mi umknęło. Jest co czytać i na co czekać, aż człowiekowi poprawił się nastrój :-).

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Tak, bogato, jeśli chodzi o nowości, gorzej z zapowiedziami. Zwykle trochę nowych tytułów zostaje na listopad/grudzień w związku ze Świętami, ale w tym roku z powodu czeskich targów książki w Warszawie wszystko trochę się przesunęło. :)

      Cieszę się, że i Ciebie „Zaginiony” zachwycił. Co do Pogranicza, wydaje mi się, że jest aktywne mniej więcej na tym samym poziomie od lat, tylko być może mało widoczne na tle innych wydawnictw – jego książki wychodzą w maciupkich nakładach i są poza głównymi kanałami dystrybucji. Dlatego po pewnym czasie ciężko już dorwać niektóre tytuły – tak jest już teraz m.in. z „Wszystkimi tymi wspaniałymi chłopcami i dziewczynami”, miałaś szczęście. :)

      Faulerovą powinnam przeczytać jeszcze w oryginale, pod koniec roku, i postaram się ze dwa słowa o niej napisać. Choć przyznam, że w tym semestrze z wielkim trudem znajduję czas na sklecenie jakiegokolwiek, choćby krótkiego tekstu. :(

      Cieszę się, że zestawienie się przyda, i życzę Ci zatem miłej lektury wszystkich planowanych (lub już dokonanych) zakupów. :) Pozdrowienia serdeczne!

      Usuń
  3. Wow, wow, cale mnostwo ciekawych pozycji . Najchetniej bym przeczytala ksiazke Smierc we Wroclawiu. Super okladka.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Cieszę się! I zachęcam, Vondruška cieszy się sporą popularnością u naszych południowych sąsiadów. :)

      Usuń
  4. Ein Sudetendeutscher13.01.2022, 19:56

    Brak tu świetnej nowości "Niech sobie nie myślą, że jesteśmy kolaborantami"
    Piotra Majewskiego o Protektoracie Czech i Moraw 1939-1945 wydanej przez Krytykę Polityczną

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. To co prawda publikacja na pograniczu cyklu, ale faktycznie w poprzednich zestawieniach pojawiały się u mnie też książki polskie dotyczące Czech i Czechów, a nie związane stricte z literaturą, więc dziękuję bardzo za uwagę! Uzupełnię w najbliższym czasie. :)

      Usuń

Prześlij komentarz