Czeskie skarby pod specjalnym nadzorem (6): (Nie)wiosenne czeskie nowości

Tej wiosny w czeskiej literaturze ukazującej się w Polsce dominować będzie tematyka raczej ciężka i mało wiosenna. Historycznie, trochę filozoficznie, ale i z odrobiną groteski, a na dokładkę kryminał. Zapraszam na najnowsze zestawienie czeskich premier po polsku!

Niedawno wyszły

Bohumil Hrabal, Piękna rupieciarnia

(przeł. Aleksander Kaczorowski, Jan Stachowski, wyd. Czarne)

Nowe, poszerzone wydanie kultowego już zbioru tekstów różnych Mistrza Hrabala. Oprócz tych znanych z poprzedniej edycji, jak zapis spotkania autorskiego w restauracji Leśna czy pięknej Mojej Libni, są tu też na przykład wyimki z listów pisarza. Warto się zaopatrzyć! I to nie tylko dla zjawiskowej okładki.

Miloš Doležal, Jakby nam już dzisiaj przyszło umrzeć. Dramat życia, kapłaństwa i męczeńskiej śmierci czyhoskiego proboszcza ks. Josefa Toufara

(przeł. Andrzej Babuchowski, wyd. IPN)

Publikacja Instytutu Pamięci Narodowej na temat księdza Josefa Toufara, proboszcza parafii w Czyhoszczy, torturowanego i zamordowanego przez czeskie komunistyczne władze. Gdy w trakcie mszy odprawianej przez księdza Toufara w grudniu 1949 kilkakrotnie poruszył się krzyżyk na ołtarzu, StB uznało to za oszustwo i torturami usiłowało zmusić księdza, aby przyznał się do winy.

Kateřina Tučková, Wypędzenie Gerty Schnirch

(przeł. Julia Różewicz, wyd. Afera)

Książka, którą autorka późniejszych, świetnie przyjętych Bogiń z Žítkovej zwróciła na siebie uwagę czeskiej krytyki i czytelników. Historia Gerty Schnirch, młodej Niemki, która pod koniec wojny wraz z tysiącami swoich rodaków została wypędzona z Brna w tzw. Marszu Śmierci. Podobnie jak w przypadku Bogiń – trudny temat, historia i rzetelne opracowanie faktograficzne.

Wkrótce wyjdą

Z Baťą w dżungli, Markéta Pilátová

(przeł. Agata Wróbel, wyd. Książkowe Klimaty) 

PATRONAT 

Opowieść o życiu Jana Antonína Bati – brata Tomáša Bati, który po śmierci brata przejął kierownictwo nad jego imperium obuwniczym, a następnie wraz z rodziną uciekł przed wojną do Brazylii. Tam nadal zajmował się produkcją butów, a prócz tego założył, na wzór Zlína, szereg nowych miast. W książce Pilátovej opowiada o sobie (pośmiertnie!) sam, ale historię uzupełniają i inne głosy, m.in. bliskich mu kobiet – córek i wnuczki. Zderzenie powieści z reportażem i esejem. I mój patronat.

Premiera: 23 kwietnia

Kobold, Radka Denemarková 

(przeł. Olga Czernikow, Agata Wróbel, wyd. Książkowe Klimaty)
PATRONAT

Zapowiadany już w zeszłorocznej wiosennej odsłonie mojego cyklu, wreszcie wychodzi, we wspólnym tłumaczeniu Olgi Czernikow i Agaty Wróbel. Kto czytał Pieniądze od Hitlera lub Przyczynek do historii radości, ten wie, że jest na co czekać.

Premiera: 20 maja

Siostra śmierć, Daniel Petr

(przeł. Agata Wróbel, wyd. Afera) 

Kolejna odsłona aferowej serii Czeskie Krymi, tym razem, jak donosi wydawca, zainspirowana prawdziwą historią. Tajemnicze otrucia pacjentów przez pielęgniarki, śmierć pracownika parku narodowego i główny podejrzany – jugosłowiański zbrodniarz wojenny, który… nie żyje od dziesięciu lat. Kryminał autora nominowanego do Magnesii Litery (za powieść Straka na šibenici).

Premiera: maj

Piąty wymiar, Martin Vopěnka 

(przeł. Elżbieta Zimna, wyd. Dowody na istnienie) 

Książka z autorskiej serii Mariusza Szczygła, Stehlík, i drugie – po Podróżach z Beniaminem – dzieło Martina Vopěnki, które ukazuje się po polsku. „Gdybyś mógł zabrać ze sobą na bezludną wyspę jedną książkę, co by to było?” – pewnie każdy z nas zastanawiał się kiedyś nad odpowiedzią na to pytanie. Przed taką decyzją staje Jakub, bohater powieści Vopěnki, ale nie chodzi o bezludną wyspę, a bunkier w bezludnych argentyńskich górach, dokąd mężczyzna udaje się w ramach tajemniczego eksperymentu. Z pozoru powieść przygodowa, a „w głębszej warstwie filozoficzny esej o naturze wszechświata i ludzkiej egzystencji” – tak pisze o książce jej wydawca.

Premiera: 6 maja

Corvina, czyli książka o krukach, Petr Rákos

(przeł. Olga Czernikow, wyd. Amaltea)

Książka nieżyjącego już czeskiego psychiatry. Według słów tłumaczki „utwór-mozaika, szalony i nieokiełznany w swojej groteskowej fantazji i surrealistycznym rozhasaniu”. Podobno spotykają się tu m.in. islandzkie mity, bajki Ezopa, apokryficzne kazania św. Franciszka i podręcznik savoir-vivre’u… dla kruków. „Do tego parodie poczytnych romansów i zakrojona na szeroką skalę drwina z agresywnego a wszechobecnego maskulinizmu”. I jak po takim opisie nie być zaintrygowanym? Czekam!

Premiera: wkrótce :)

To nie jest raj. Szkice o współczesnych Czechach, Michał Zabłocki

(wyd. Editio/Helion) 

„Większość powszechnych w Polsce opinii o Czechach to mity, a Republika Czeska jest krajem, którego zupełnie nie znamy” – czytamy w opisie. Michał Zabłocki, bohemista, były korespondent PAP w Pradze i Bratysławie, zamierza przedstawić prawdziwy obraz Czech, kraju, o którym pisze się i mówi w Polsce z przesadnym, irracjonalnym entuzjazmem. A jaka jest rzeczywistość? Korupcja, prawicowi ekstremiści, konflikty z Romami, bezrobocie oraz polityczne kłótnie i chamstwo. Zapowiada się bardzo ciekawie.

Premiera: 20 sierpnia

Nie tylko Czechy

Słowacy. Stulecie dłuższe niż sto lat, Ľubomír Lipták 

(przeł. Magdalena Bystrzak, wyd. Międzynarodowe Centrum Kultury)

Po Czechach. Instrukcji obsługi przyszedł czas na kolejny nietypowy przewodnik po kraju i kulturze naszych południowych sąsiadów – tym razem Słowaków. Wyboru esejów Liptáka, pisarza i historyka, dokonała tłumaczka Magdalena Bystrzak, która opatrzyła również publikację swoim wstępem. Pisze w nim: „Liptáka nie interesował pierwiastek narodowy, ale ludzki – odpowiedzialnością za porażki Słowacji obarczał ludzi właśnie, zwłaszcza słabość ich charakterów i drapieżne, władcze ambicje. Słowaków pozbawiał romantycznych i mesjanistycznych iluzji, twierdząc, że ich historia jest zwyczajna – przy okazji burzył w ten sposób mitotwórcze skłonności małego narodu, tradycyjnie zakorzenione w XIX wieku”.

Premiera: 15 kwietnia

Wydarzenia

Polsko-czeska wiosna literatury. Mazowiecki Instytut Kultury kontynuuje swoją tradycję polsko-czeskich wiosen i jesieni. W ramach tegorocznej Wiosny odbył się już literacko-muzyczny wieczór z okazji rocznicy jedynego spotkania autorskiego Hrabala w Polsce oraz wystawa „Razem w komiksie” – wernisaż prac nagrodzonych w polsko-czeskim konkursie na najlepszy komiks zainspirowany historią Czech i Polski. Kolejne przewidziane w ramach Wiosny wydarzenie to:

Saturnin, czyli wojna i humor. Spotkanie wokół Saturnina Zdeńka Jirotki. Gośćmi będą tłumacz książki Leszek Engelking i jej wydawczyni Julia Różewicz, prowadzi Mariusz Szczygieł, a fragmenty książki przeczyta aktor Łukasz Borkowski.

Kiedy i gdzie? 24 kwietnia, godz. 19:00, Faktyczny Dom Kultury w Warszawie.

Radka Denemarková na Big Book Festival. Czeska pisarka będzie jednym z gości tegorocznego Dużego Festiwalu Czytania. Szczegółowego programu jeszcze nie ma, ale festiwal odbędzie się w weekend 21-23 czerwca. Tradycyjnie w Warszawie, tradycyjnie gdzie indziej niż w roku poprzednim – tym razem festiwalowe miejsca to trzy lokalizacje przy ulicy Dąbrowskiego na Starym Mokotowie.

I jeszcze coś z pogranicza Czech i literatury…

Kobiety Europy Środkowej. Premiera nowego „Herito”. Krakowska premiera najnowszego numeru magazynu „Herito”, poświęconego tym razem kobietom Europy Środkowej. Dyskutować będą Olga Drenda i Ewa Furgał, prowadzi Paulina Małochleb.

Kiedy i gdzie? 9 kwietnia, godz. 18:00, Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie.

Kino na Granicy. Niby impreza filmowa, ale na wskroś czeska, a są i towarzyszące wydarzenia literackie. Organizatorzy zapowiadają na przykład pojedynek dwóch znakomitych tłumaczy z języka czeskiego: Andrzeja S. Jagodzińskiego i Jana Stachowskiego. A wśród gości m.in. Jaromír Hanzlík, którego uwielbiam za role w filmach Menzla na podstawie prozy Hrabala (najlepszy stryj Pepin!).

Kiedy i gdzie? 27 kwietnia – 3 maja, Cieszyn.

Wiecie o wydarzeniu, które nie pojawiło się w tym tekście? Organizujecie coś czeskiego i chcielibyście, żeby się tu znalazło? Piszcie!

Poprzednie odsłony cyklu Czeskie skarby pod specjalnym nadzorem znajdziecie tutaj.